Олег Белей: “ Чуєш, брате мій!”

(Видава: Союз Руснацох и Українцох Сербиї и Чаней Гори, Нови Сад, 2005)

Штефан Гудак

Таки, лєбо таки даяки приручнїк українского язика зоз основами ґраматики и правопису требал буц написани и обявени вельо, вельо скорей. Зоз тоту констатацию нє сцем анї з єдним словом знєважиц значенє подняца Союзу Русинох и Українцох, котри вжал на себе реализацию того проєкта и роботу автора Олега Белея.
Гоч ми нєшка ту на Балканє нє богзна як тримаме до того же хто нам брат, а хто сват и блїзша и дальша родзина, алє у нас панує правило же хто баржей сциска, тот векши авторитет, а цо Олег Белей зна, заш лєм вон свой приручнїк наволал “Чуєш, брате мой”, цо указує же вон з нами нє дзелї нашо блуканя и нашо дилеми. Вон зна хто ми, и дзе нам место.
У уводним слове Приручнїка дате толкованє же яке нєшка значенє ма українски язик и хто ше шицко з нїм у прешлосци служел. Од шицкого наведзеного мнє найблїзша и од шицких привишкох очисцена констатация же українски язик нєшка официйни язик єдней европскей держави котра ма прейґ пейдзешат милиони жительох котри нам браца.
Кажди приручнїк, пораднїк, лєбо учебнїк, муши мац цильну ґрупу. Любомир Белей, у вязи з тим написал у вступним слове: “... приручнїк українского язика наменєни як студентом-русинистом и студентом-українистом, так и шицким заинтересованим за виучованє українского литературного язика самостойно.”
Тото толкованє би було нєподполне кед би у уводним слове нє шлїдзели слова: “Щиро ше наздаваме же тот Приручнїк допринєше цеснєйшим контактом України зоз єй найдавнєйшу дияспору, же будзе перша ластовка у тей потребней ствари розширйованя нє лєм українского литературного язика медзи Русинами Бачкей и Сриму, алє же понукнє и на пропаґованє руского язика на України.”
Тота друга констатация висловює припознанє рускому народу, котри ше нашол на подручу Балкана, преживююци вецей селєня зоз простора стреднєй Европи на терашнє свойо пребивалїще, дзе нє шедзел зоз зложенима руками, алє ше дал до роботи як на злєпшаню свойого материялного стану, так и на розвиваню своєй духовней култури. И попри шицких насилствох, яки на драги сивер-юг спознал, вихасновал кажди вигодни витрик же би зачувал свой дух и свою културу. Руску бешеду, з яку комуниковал, розвил до язика контролованей и унапрямованей линґвистичней системи — комуникативного язика єдного народу, язика преси, радия, телевизиї, литератури... То могол зробиц лєм народ, котри мал у себе глїбоко у подсвидомосци самоспознанє о своєй припадносци, и о потреби зачувац свою самобутносц за часи кед вона годна присц до полного вираженя. Руска бешеда, зоз котрей витворени руски язик, нє престала еґзистовац и розвивац ше и у найчежших условийох, а праве тот факт доказ и о животносци и плодотворносци українского язика.
Олег Белей мал вельки проблем до 25 лекцийох збиц литературни українски язик, його ґраматику и правопис. Очиглядне же слово о позарядовому фаховцови, котри добре позна и литературни українски язик, а тиж так и литературни и бешедни руски язик. Вон виберал українску лексику же би з нєй оформел односну лекцию на способ же вона вецей як 50% идентична рускей лексики.
Добре же на самим початку обробена ортоепия — правилне висловйованє словох и ортоепоґрафия — правилне писанє и висловйованє словох, а тиж так и акцентолоґия — наглашки.
Думам же ше Олегови Белейови поспишело у 25 лекцийох понукнуц добру основу за початок роботи на усовершованю українского бешедного язика людзох котри ю нє знаю лєбо нєдостаточно знаю. Тот приручнїк могол би представяц програмну основу за єден мешачнуи курс українского язика, по два годзини дньово, трираз до тижня вкупно 25 годзини, котри би допомогнул роботи на усовершованю українского язика гевтим особом котрим є нєобходни як и гевтим котри то жадаю.